Door compressie en limiting is popmuziek door de jaren heen steeds harder geworden. De race voor het hoogste volume, oftewel 'Loudness War', is nu alweer een jaar of 25 aan de gang. Hoe is het zo gekomen, en wat is de huidige stand van zaken? Wat moet je doen om je muziek goed te laten klinken op de radio?
Harde mixen zijn mogelijk geworden door geavanceerde apparatuur en uitgekiende technieken. De introductie van de Solid State Logic mengtafel, begin jaren ’80, heeft zeker bijgedragen aan het toenemende volume; deze mixer had namelijk voor het eerst op elk kanaal een compressor. En één op de mixbus.
Doordat we compressie tegenwoordig toegepassen met software, kan er in de mix opeens een oneindig aantal compressors worden ingezet: de hoeveelheid compressie wordt eigenlijk alleen nog maar beperkt door de rekenkracht van je computer.
Afgezien van het fun-aspect van harde muziek, heeft een harde master grote voordelen: er ontstaat opwinding, urgentie, compactheid en extra aandacht.
Producer Butch Vig: ”Popmusic should be loud, that’s fun”
Vooral op kleine speakers en in lawaaiigie omgevingen (shopping mall, restaurant of auto) kan een platte mix fantastisch klinken. Doordat je elk afzonderlijk element in de mix kunt horen, klinkt het arrangement heel compleet. Wie op iets betere speakers uit enthousiasme het volume opendraait, wordt echter niet beloond. De platgeslagen mix blijkt geen punch te hebben, niet open te klinken, pijnlijk te zijn voor de oren en vermoeiend om naar te luisteren.
Enter LUFS
Sommige producers, artiesten en vooral ook materingengineers zijn de volumecompetiie om die reden zat. Zij prefereren een goed geluid boven een hoog volume. "Als muziek zacht is, dan zal de luisteraar z'n volumeknop verder opendraaien', zo redeneren zij. Een belangrijke steun in de rug van de tegenbeweging is de introductie van een nieuwe eenheid om volume te meten: de LUFS. LUFS staat voor 'Loudness Units relative to Full Scale'. Het is een intelligente manier om het door mensen waargenomen volume van muziek (‘perceived loudness’) in een getal uit te drukken. Dit noemen we de ‘LUFS-tag', deze wordt opgeslagen in de audiofile.
Sinds 2016 streamen belangrijke muziekplatforms als Spotify, YouTube en Apple Music muziek op een lager volume. En een lager totaalvolume betekent dat er aan de bovenkant plotseling ruimte is voor pieken. Muziek mag dus weer dynamisch zijn, platlimiten heeft geen zin meer. Sterker nog, platgecompreste muziek zal in dat systeem sléchter klinken.
Waves WLM meter
Is er nu vrede?
YouTube video's worden op -16 dB LUFS gestreamd, Apple Radio en Spotify hanteren -14 dB LUFS. In Spotify moet je trouwens bij de voorkeuren wel eerst ‘Normalize volume’ aanzetten in 'Advanced Settings'. Ondanks de nieuwe standaard wordt veel popmuziek nog steeds (kei) hard gemixt en gemasterd. Een verklaring hiervoor vind je in het boek 'Muziekproductie'. Ook lees je hoe je zelf zulke hoge mix- en masterniveaus kunt bereiken.
Loudness kun je meten met behulp van: TC-Electronic Clarity (hardware), en software van Nugen, of Waves (WLM-meter). Logic heeft sinds versie 10.2 de 'Loudness'-plugin (in: 'Metering').
Wat moet je doen om je muziek goed te laten klinken op de radio?
Een signaal kan maar een bepaalde hoeveelheid compressie verdragen, anders verdwijnen de transiënten uit het signaal en gaat er punch verloren. Als je je mix al flink hebt gecomprest zal de (meestal zware) compressie van het radiostation ervoor zorgen dat het laatste restje punch verdwijnt, en er een platte, fuzzy pannekoek overblijft. voor de radio is het daarom beter om nog een beetje dynamiek in de mix over te laten.
